کیسه صفرا : علائم و عفونت کیسه صفرا / عمل کیسه صفرا و عوارض آن

کیسه صفرا : علائم و عفونت کیسه صفرا / عمل کیسه صفرا و عوارض آن

کیسه صفرا, کیسه صفرا چیست, کار کیسه صفرا, علائم کیسه صفرا, عفونت کیسه صفرا, کیسه صفرا و بیماریهای آن, عمل کیسه صفرا, عوارض برداشتن کیسه صفرا

• کیسه صفرا چیست
• کار کیسه صفرا
• علائم کیسه صفرا
• عفونت کیسه صفرا
• کیسه صفرا و بیماریهای آن
• عمل کیسه صفرا
• عوارض برداشتن کیسه صفرا

---

کیسه صفرا چیست

در ناحیه یک چهارم بالایی سمت راست شکم می باشد.

کیسه صفرا در واقع کیسه کوچکی است که صفرای تولیدشده در کبد در آن جمع می شود .

محل قرار گرفتن این کیسه در زیر کبد است که به سمت راست کیسه صفرا به کبد وصل است، و اندازه ام تقریباّ چهار اینچ (حدود ۱۰cm) و گلابی شکل و کشیده است.

کیسه صفرا یا زَهره (به انگلیسی Gallbladder )اندامی است که در سطح تحتانی کبد قرار دارد.

این عضو از سه قسمت اصلی فوندوس یا قعر کیسه، تنه و اینفاندیبولوم تشکیل شده است.

وظیفه این کیسه نگه‌داری مایع زرد رنگ صفرا (BILE) است.

این مایع به هنگام ورود مواد غذایی به معده از کبد ترشح می‌شود و سپس از طریق مجرایی به کیسه صفرا انتقال می‌یابد.

صفرا از طریق مجرای صفراوی مشترک به روده باریک ریخته می‌شود.

کار این مایع ایجاد امولسیون پایدار روی چربی‌های غذاست که در دوازدهه انجام می‌گیرد.

گاهی اوقات انسان به سنگ کیسه صفرا مبتلا می‌شود که در صورت وخامت بیماری تحت عمل جراحی یا لاپاراسکوپی قرار می‌گیرد.

هنگام جراحی معمولاً پزشک معالج کیسه صفرا را از بدن خارج می‌کند.

در این صورت پس از گذشت مدتی مجرای صفرا گشاد می‌شود و کار کیسه صفرا را انجام می‌دهد.

---

کار کیسه صفرا

در حقیقت کیسه صفرا، ذخیره کننده صفرا می باشد که به تجزیه و هضم چربی هایی که افراد مصرف می کنند کمک می کند .

قابل ذکر است که کیسه صفرا صفرا تولید نمی کند بلکه صفرایی که در حال حاضر توسط بدن استفاده نمی شود را ذخیره می کند.

در اصل کبد صفرا است که را تولید می کند که از کانال های صفراوی به کیسه صفرا منتقل می کند .

نحوه عمل کرد کیسه صفرا به این صورت است که بعد از یک وعده غذایی،زمانی که روده کوچک هورمون کوله سیستوکینین را ترشح می کند ،صفرا از کیسه صفرا، آزاد می شود.

سپس صفرا به درون روده کوچک انتقال می دهد و سبب تجزیه چربی ها می شود.

باید گفت که کیسه صفرا عضوی است که بدن می تواند بدون آن زنده بماند.

زیرا که توانایی دارد که صفرای اضافی را از طریق مجاری صفرایی ذخیره نماید .

---

علائم کیسه صفرا

درد شدید شکمی دردی که به شانه راست می زند و گاهی کمر را نیز درگیر می کند.

معمولا این درد که بعد از خوردن غذا چرب در شکم احساس می شود .

دردی که تیز است و معمولا با کشیدن نفس عمیق تشدید می شود .

احساس درد در قفسه سینه

سوزش سر دل، سوء هاضمه و زیاد شدن گاز معده و همچنین احساس پری در شکم داشتن حالت تهوع، استفراغ و تب و لرز، زردی پوست و چشم ها

تغییر رنگ غیر طبیعی مدفوع

عوامل ایجاد کننده ناراحتی در صفرا

سنگهای کیسه صفرا

سرطان کیسه صفرا

کولیک صفراوی

سوراخ شدن کیسه صفرا

سیاه شدن و از بین رفتن نسج کیسه صفرا

التهاب پانکراس

---

عفونت کیسه صفرا

التهاب کیسه‌ی‌صفرا ممکن‌است به علل زیر باشد:

سنگ کیسه‌صفرا.

اکثریت موارد کله‌سیستیت، نتیجه‌ی‌ وجود سنگ کیسه‌ی‌صفرا است که مجرای سیستیک cystic duct، یعنی لوله‌ی خروجی صفرا از کیسه‌ی‌صفرا را مسدود‌کرده است و سبب انباشته‌شدن صفرا و درنهایت التهاب کیسه‌ی‌صفرا شده‌است.

تومور.

وجود تومور از زهکشی صفرا به بیرون از کیسه به‌صورتی مناسب جلوگیری کرده و درنهایت به بروز کله سیستیت می‌انجامد.

انسداد مجرای صفرا.

پیچ خوردن یا ایجاد جوشگاه درمجرای صفرا سبب بلوکاژ یا انسداد می‌شود و به کله‌سیستیت منتهی می‌گردد.

عوامل‌ زیر سبب افزایش احتمال بروز التهاب کیسه صفرا می‌شوند:

سنگ کیسه صفرا.

بسیاری از موارد التهاب کیسه‌ی‌صفرا به‌علت سنگ کیسه‌ی‌صفرا است.

درصورتی‌که سنگ وجود داشته باشد، احتمال التهاب زیاد است.

جنس مونث.

خانم‌ها بیشتر ازآقایان دچار سنگ کیسه‌ی‌صفرا می‌شوند و همین علت احتمال التهاب کیسه‌ی‌صفرا درخانم‌ها را زیادتر می‌کند.

سن بالا.

با افزایش سن، احتمال بروز سنگ کیسه‌ی‌صفرا و نیز التهاب آن افزایش می‌یابد.

التهاب کیسه‌ی‌صفرا به بروز تعدادی از عوارض جدی منتهی می‌شود ازجمله:

بزرگ‌شدن‌کیسه‌صفرا.

درصورتی‌که به‌علت انباشت صفرا، کیسه‌ی‌صفرا ملتهب شود، ممکن‌است تحت‌فشار قرارگرفته و بیش‌ازحد طبیعی خود ورم‌کند و این حالت سبب بروز درد و افزایش احتمال بروز پارگی (پرفوراسیون perforation) در کیسه‌ی‌صفرا و نیز عفونت و مرگ بافت خواهد شد.

عفونت درون کیسه‌صفرا.

درصورت تجمع صفرا درون کیسه‌ی‌صفرا و ایجاد کله‌سیستیت، ممکن‌است صفرا عفونی شود.

مرگ بافت کیسه‌صفرا.

کله‌سیستیت درمان نشده ممکن‌است سبب مرگ (گانگرن) بافت کیسه‌ی‌صفرا شود که این حالت به نوبه خود سبب پارگی کیسه‌ی‌صفرا شده یا سبب ترکیدن کیسه‌ی‌صفرا می‌گردد.

پارگی (پرفوراسیون) کیسه‌ی‌صفرا.

ممکن‌است به‌علت بزرگ‌شدن یا آلودگی کیسه‌ی‌صفرا در‌نتیجه‌ کله‌سیستیت باشد.

انواع کله‌سیستیت

التهاب حاد

کوله سیستیت حاد اغلب به شکل حمله ای و قولنجی آغاز و به تدریج تشدید می شود.

حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بیماران التهاب کیسه صفرا حملات قبلی را که خود به خود بهبود یافته است ذکر می کنند.

ممکن است درد التهاب کیسه صفرا به ناحیه بین دو کتف منتشر شود یا به شانه کتف راست انتشار پیدا کند.

درد التهاب کیسه صفرا ممکن است با تکان خوردن یا تنفس عمیق تشدید شود.

بی اشتهایی، و غالباً تهوع وجود دارد.

استفراغ نسبتاً شایع است و ممکن است موجب تخلیه مایعات بدن شود.

معمولاً یرقان در اوایل کوله سیستیت حاد به ندرت ایجاد می شود.

تب خفیف اغلب در التهاب کیسه صفرا وجود دارد ولی لرز شایع نیست.

در ۲۵ تا ۵۰ درصد بیماران التهاب کیسه صفرا، کیسه صفرا لمس می شود.

در ۵ تا ۱۰ درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا و کوله سیستیت حاد، در جراحی، سنگ مسدود کننده ی مجرای صفراوی وجود ندارد.

این نوع کوله سیستیت ها به ویژه در ارتباط با ضربه های جدی یا سوختگی ها، طولانی شدن مدت وضع حمل و پس از اعمال جراحی ارتوپدی یا سایر جراحی های بزرگ غیر صفراوی ایجاد می شوند.

التهاب مزمن

التهاب مزمن کیسه صفرا تقریباً همیشه همراه با سنگ کیسه ی صفرا ایجاد می شود.

در بیش از ۲۵ درصد بیماران مبتلا به التهاب کیسه صفرا و کوله سیتستیت مزمن، باکتری در صفرا یافت می شود.

ممکن است التهاب کیسه صفرا یا کوله سیستیت مزمن، سال ها بدون علامت باشد، به سمت بیماری علامتدار کیسه صفرا یا کوله سیستیت حاد پیشرفت کند و یا با عوارض تظاهر یابد.

کوله سیستیت یا التهاب کیسه صفرا، اغلب در اثر وجود سنگ های صفراوی ایجاد می شود و تغلیظ صفرا، متوقف شدن جریان صفرا و عفونت ثانویه ناشی از میکروب های روده (به ویژه اشریشیاکُلی و گونه های باکترویید) را به دنبال دارد.

---

کیسه صفرا و بیماری های آن

۱- سنگ صفرا

این وضعیت به شرایطی اطلاق می شود که سنگ های کوچک و یا گاهی یک سنگ بزرگ در داخل کیسه صفرا ایجاد شود.

در برخی موارد سنگ صفرا منجر به دردی شدید در فرد می شود، اما حدود ۹۰ درصد مبتلایان به سنگ صفراوی هیچ گونه علامتی ندارند.

در برخی موارد، سنگ صفراوی برای بیش از ۱۰ سال با فرد می ماند و هیچ علامتی ایجاد نمی کند.

۲- کولیک صفراوی

کولیک صفراوی به شرایط جدی تری اطلاق می شود که سنگ صفرا در مجرای صفراوی ایجاد یک انسداد می کند.

دراین حالت کیسه صفرا برای از میان برداشتن این انسداد شدیدا منقبض می شود و فرد احساس دردی شدید خواهد داشت.

این انقباضات شدید و دردهای همراه با کولیک صفراوی معمولا یک تا دو ساعت طول می کشد.

اما از آنجایی که حمله ای و برگشت پذیر هستند تا زمانی که فرد به فکر درمان بیفتد، همچنان با فرد می مانند.

۳- التهاب کیسه صفرا

التهاب کیسه صفرا می تواند در اثر وجود سنگ های صفراوی، مصرف الکل، عفونت ها و حتی تومور هایی که باعث ترشح بیش از حد صفرا می شوند ایجاد شود.

اما باز هم شایع ترین علت ایجاد آن سنگ های صفراوی خواهد بود.

التهاب کیسه صفرا می تواند دوره ی چند هفته ای داشته باشد.

تب در این بیماری شایع نیست.

در ۲۰ درصد از موارد ممکن است، کیسه صفرای ملتهب توسط باکتری های عفونی مورد حمله قرار بگیرد و عفونی شود.

گاهی نیز پیش می آید که کیسه صفرا پاره شود که در این شرایط فورا توسط عمل جراحی خارج می شود.

فراموش نکنید حملات مکرر درد در این بیماری مراجعه به پزشک را ضروری خواهد کرد، مخصوصا زمانی که این دردها با تب نیز همراه باشد.

و اما علائم بیماری های کیسه صفرا

در اینجا می خواهیم به شایع ترین علائم و نشانه های بیماری های کیسه صفرا بپردازیم.

اگرچه علائم و نشانه های اختصاصی هر یک از بیماری ها نامبرده با دیگری متفاوت اند، اما به طور کلی علائمی وجود دارد که مواجهه با آنها، نشانگر وجود یک مشکل و ناهنجاری در کیسه صفرا می باشد.

شایع ترین علائم و نشانه های بیماری های کیسه صفرا از قرار زیر اند:

– درد شدید در ناحیه شکم

– دردی که به شانه راست می زند و گاهی کمر را نیز درگیر می کند.

– دردی که بعد از خوردن غذا تشدید می شود، مخصوصا اگر غذایی چرب مصرف شده باشد.

– دردی که تیز و کرامپی است.

– دردی که با یک نفس عمیق تشدید می شود.

– درد در ناحیه قفسه سینه

– سوزش سر دل، سوء هاضمه و احساس زیاد شدن گاز معده

– احساس پری در شکم

– تهوع، استفراغ و تب

– لرز

– احساس درد با لمس شکم، مخصوصا در قسمت راست فوقانی شکم

– زردی (پوست و چشم ها)

– تغییر رنگ غیر طبیعی مدفوع (مخصوصا به رنگ روشن تر و خاکستری)

برخی از مشکلات کیسه صفرا مانند سنگ های صفراوی ریز که مجرای صفراوی را مسدود نمی کنند، معمولا هیچ علامت و ناراحتی را ایجاد نمی کنند.

این نوع سنگ ها معمولا هنگاه عکسبرداری با اشعه ایکس برای یک بیماری دیگر و یا انجام عمل جراحی در ناحیه شکم و به طور اتفاقی تشخیص داده می شوند.

سلامت نیوز: علایم بیماری های کیسه صفرا

---

عمل کیسه صفرا

امروزه برداشتن کیسه صفرا با ایجاد سوراخ ریز در بدن (key hole) و با استفاده از روش‌های مخصوص می‌شود، اما لازم است بیمار در بیمارستان برای یک شب بستری گردد.

این عمل جراحی معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی بر روی بیمار انجام می‌شود و این شرایط به معنی این است که بیمار در طول درمان در حالت خواب قرار خواهد داشت.

استفاده از داروی بی‌هوشی می‌تواند باعث ایجاد حالت تهوع و ناخوشی برای فرد شود و به همین خاطر لازم است بیمار برای مدت شش ساعت قبل از عمل جراحی از خوردن غذا یا نوشیدنی خودداری کند.

همچنین بیمار می‌بایست برای این عمل جراحی به توصیه‌های جراح و متخصص بی‌هوشی خود به دقت توجه کند.

دکتر راسخی با بیمار درباره شرایط قبل از عمل جراحی صحبت می‌کند و احتمالاً وضعیت درد و ناراحتی مورد انتظار پس از جراحی را برای شما توضیح می‌دهد.

در هر حال لازم است بیمار درباره هرگونه نگرانی یا سوال خود درباره این درمان با پزشک معالج صحبت کند.

به این ترتیب ایجاد درک مناسب درباره شرایط مورد انتظار پس از درمان می‌تواند بیمار را از نظر روحی آمده کرده و سپری کردن دوره ریکاوری را برای وی ساده‌تر نماید.

علاوه بر این ممکن است پزشک معالج از بیمار بخواهد قبل از شروع درمان یک فرم رضایت‌نامه امضا نماید.

قبل از جراحی احتمالاً از بیمار خواسته می‌شود از جوراب‌های تنگ مخصوص واریس در ناحیه پا به منظور پیشگیری از ایجاد لخته خونی استفاده نماید.

علاوه بر این برای جراحی احتمالاً داروهای ضد انعقاد خون همچون هپارین یا فونداپارینوکس (fondaparinux) به بدن بیمار تزریق می‌شود.

در این شرایط ممکن است داروهای ضد انعقاد خون به جای پوشش تنگ برای بیمار استفاده گردد.

عمل جراحی لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی (یک تکنیک جراحی با حداقل سطح تهاجم) رایج‌ترین روش برای خارج کردن کیسه صفرا است.

به این منظور هنگامی که بیمار در حالت بی‌هوشی عمومی قرار دارد، جراح ۳ یا ۴ شکاف کوچک در شکم وی ایجاد می‌کند.

در ادامه از طریق این سوراخ‌ها، لاپروسکوپ، یک دوربین کوچک و انعطاف‌پذیر، و منبع نوری به بدن وارد می‌شود تا از طریق آن‌ها جراح بتواند از نزدیک وضعیت محل جراحی را تحت کنترل و نظارت داشته باشد.

علاوه بر این، سایر ابزارهای جراحی مورد نیاز از طریق شکاف‌های دیگر به بدن بیمار وارد خواهد شد.

در ادامه دکتر راسخی از ابزارهای مخصوص برای جدا کردن کیسه صفرا از سایر اندام‌ها و خارج کردن آن از بدن استفاده می‌کند.

علاوه بر این دکتر راسخی احتمالاً با استفاده از کولانژیوگرافی (cholangiogram) وجود سنگ در مجاری صفراوی را کنترل می‌نماید.

در این روش رنگ مخصوص به مجاری صفراوی تزریق شده و از عکس رادیولوژی برای کمک به جراح برای شناسایی مسیر مجاری لنفاوی و سنگ‌هایی که احتمالاً در این مجاری وجود دارند، استفاده می‌گردد.

به این ترتیب اگر در این مجاری سنگ وجود داشته باشد، امکان خارج کردن آن از بدن با استفاده از ابزارهای مخصوص وجود خواهد داشت.

پس از خارج شدن کیسه صفرا از بدن، شکاف‌های کوچک ایجاد شده برای این عمل جراحی با بخیه یا چسب مخصوص جراحی بسته خواهند شد.

جراحی باز

جراحی باز گاهی اوقات در مواردی لازم است که سنگ‌ها با استفاده از ابزارهای مخصوص آندوسکوپی قابل خارج کردن نباشند یا جراح نتواند با استفاده از روش لاپاراسکوپی به صورت بی‌خطر کیسه صفرا را خارج کند.

سایر دلایل احتمالی برای استفاده از عمل جراحی باز به شرح زیر هستند:

چاقی

پانکراتیت

بارداری

بیماری کبد

بیماری ریه

اختلالات خونریزی

عمل‌های جراحی قبلی انجام شده در ناحیه شکم

در طول عمل جراحی باز کیسه صفرا، جراح یک شکاف مناسب در ناحیه شکم و زیر دنده‌ها ایجاد می‌کند تا به این ترتیب بتواند به کیسه صفرا دسترسی داشته باشد.

در ادامه کیسه صفرا از سایر اندام‌ها جدا شده و پس از خارج کردن آن از بدن، شکاف ایجاد شده با بخیه بسته می‌شود.

توجه داشته باشید استفاده از عمل جراحی باز برای خارج کردن کیسه صفرا با توجه به تشخیص حرفه‌ای دکتر راسخی قبل یا در طول عمل جراحی انجام می‌شود.

به این ترتیب در صورتی که جراح تصمیم بگیرد به جای استفاده از روش لاپاراسکوپی از عمل جراحی باز برای این منظور استفاده کند، این تصمیم‌گیری همواره بر اساس شرایط بیمار و حفظ سلامت وی انجام خواهد شد.

شرایط مورد انتظار پس از جراحی چگونه است؟

پس از خارج شدن کیسه صفرا از بدن، لازم است بیمار تا هنگام از بین رفتن تاثیر داروی بی‌حسی استراحت کند.

در این زمان همچنین ممکن است نیاز به استفاده از داروهای مسکن درد برای کاهش ناراحتی در هنگام از بین رفتن تاثیر داروی بی‌حسی وجود داشته باشد.

در صورتی که برای بیمار از روش ایجاد سوراخ در بدن (key hole) برای عمل جراحی استفاده شود، احتمالاً بیمار ممکن است در بدن خود در نتیجه ورود گاز دی‌اکسید کربن در طول عمل جراحی به ناحیه شکم مقداری ناراحتی و ورم داشته باشد.

این شرایط همچنین می‌تواند باعث ایجاد درد در ناحیه شانه شود، اما معمولاً این شرایط با گذشت ۴۸ ساعت از عمل جراحی به تدریج برطرف خواهد شد.

پس از انجام این عمل جراحی، بیمار معمولاً می‌تواند با گذشت یک روز از بیمارستان مرخص شود.

به این ترتیب لازم است برای رساندن بیمار به خانه با یک نفر هماهنگی لازم انجام شود.

همچنین بهتر است هماهنگی لازم با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده برای باقی ماندن با بیمار برای ۲۴ ساعت پس از عمل جراحی صورت گیرد.

قبل از رفتن به خانه، پرستار توصیه‌های لازم را برای مراقبت از جای زخم به بیمار ارائه خواهد کرد.

علاوه بر این در این زمان معمولاً از داروهای آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از ایجاد عفونت استفاده شده و زمان‌بندی لازم برای ملاقات بعدی با پزشک معالج انجام می‌شود.

از بین رفتن کامل تاثیر داروی بی‌حسی به زمان نیاز دارد.

به این ترتیب ممکن است شما احساس کنید هماهنگی لازم در اندام‌های شما مشابه حالت عادی وجود ندارد یا این وضعیت بر توانایی تفکر شما تاثیر گذاشته است.

به هر حال این شرایط می‌بایست با گذشت ۲۴ ساعت از بین بروند.

علاوه بر این مهم است که بیمار در این شرایط از رانندگی کردن، مصرف الکل، کار کردن با ماشین‌آلات یا اتخاذ تصمیم‌های مهم خودداری کند.

در صورتی که برای بستن شکاف‌ها از بخیه یا گیره‌های مخصوص جراحی استفاده شده باشد، احتمالاً نیاز به کشیدن و جدا کردن آن‌ها با گذشت یک هفته از درمان وجود دارد.

به هر حال در اکثر موارد برای این عمل جراحی از نخ‌های بخیه قابل جذب استفاده می‌شود.

مدت زمان لازم برای جذب این بخیه‌ها به نوع نخ استفاده شده بستگی دارد.

به همین خاطر لازم است قبل از رفتن به خانه درباره نوع بخیه استفاده شده و لزوم کشیده شدن آن‌ها با پرستار صحبت شود.

---

عوارض برداشتن کیسه صفرا

کیسه صفرا به صورت یک ارگان کیسه‌ای شکل در پشت کبد قرار دارد و در واقع محل ذخیره، نگهداری و ترشح صفرا است که امکان هضم غذا را فراهم می‌سازد بنابراین کیسه صفرا نقشی در تولید صفرا ندارد و برداشتن آن موجب می‌شود که صفرا غلیظ و جمع‌آوری نشود و نتواند در زمان‌های خاص به روده بریزد.

کسی که کیسه صفرا ندارد صفرا مستقیما از کبد او تولید می‌شود و به روده می‌ریزد.

بیمارانی که کیسه صفرا آن‌ها به علت سنگ یا بیماری‌های دیگر برداشته می‌شود در بسیاری موارد مشکل خاصی پیدا نمی‌کنند.

در مورد این بیماران چون صفرا مستقیما به روده می‌ریزد و زمان ریخته شدن آن تنظیم نیست ممکن است دچار تب، تهوع و تلخی دهان شوند.

اگر عمل به خوبی انجام شود معمولا برداشتن کیسه صفرا مشکل قابل توجهی ایجاد نمی‌کنند.

‌بیمارانی که علائمی مانند علائم گفته شده دارند ممکن است با دارو درمانی صفرای اضافی آن‌ها جذب شود که این امر به کاهش علائم آن‌ها کمک می‌کند.